ବନ୍ଧୁମାନେ ଯେ କେବଳ ସମବୟସ୍କ ହେବେ ସେଭଳି କୌଣସି ବାଧ୍ୟବାଧକତା ନାହିଁ | ମୋର ଏଭଳି ଅନେକ ବନ୍ଧୁ ଅଛନ୍ତି ଯେଉଁମାନେ ମୂଳତଃ ମୋ ନନା କିମ୍ବା କକେଇଙ୍କ ବନ୍ଧୁ | ସେଭଳି ଜଣେ ବନ୍ଧୁ ଥିଲେ ଡକ୍ଟର ବିଜୟ ପ୍ରସାଦ ମହାପାତ୍ର, ଯାହାଙ୍କର ଏକ ରହସ୍ୟମୟ ସ୍ଥିତିରେ ମାନସିକ ଆଶ୍ରୟଗୃହରେ ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥିଲା |
NBTର ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ସମ୍ପାଦକ ଭାବରେ ମୋର କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ଥିଲା ଆହ୍ଵାନରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ । ମୁଁ ସେହି ସମୟରେ ଦାୟିତ୍ୱ ନେଇଥିଲି ଯେତେବେଳେ NBT ପାଖରେ ୫୦ରୁ ବି କମ୍ ଓଡ଼ିଆ ପୁସ୍ତକ ଥିଲା, ଅଧିକାଂଶ ଥିଲା ଅନୁବାଦିତ ପୁସ୍ତକ । ପ୍ରାୟ ଦୁଇ ଦଶନ୍ଧି ଧରି ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇନଥିବା ଆମ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଉପଦେଷ୍ଟା ପ୍ୟାନେଲର ବୈଠକ ଆୟୋଜନ କରିବା ଥିଲା ମୋର ପ୍ରଥମ କାର୍ଯ୍ୟ । ପ୍ୟାନେଲ୍ ସଦସ୍ୟମାନେ ଓଡ଼ିଆରେ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ସଂକଳନ ଏବଂ ମୌଳିକ ପୁସ୍ତକ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଉ ବୋଲି ମୋତେ ପରାମର୍ଶ ଦେଲେ ।
ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦ ରାଉତରାୟ ଓ ମନୋଜ ଦାସଙ୍କ ନିର୍ବାଚିତ କାହାଣୀରୁ ଆମେ ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ କଲୁ । ସେହି ସମୟରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ଅଳ୍ପ କେତୋଟି ଟାଇପସେଟିଂ ୟୁନିଟ୍ ଥିଲା, କାରଣ ମୁଦ୍ରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଲେଟରପ୍ରେସରୁ ଡିଟିପିକୁ ନୂଆନୂଆ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୋଇଥିଲା |
ହଠାତ୍ ୧୯୯୪ ମସିହାରେ ଆମେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ବଛାବଛା ଲେଖା ସମ୍ବଳିତ ଏକ ପୁସ୍ତକ ପ୍ରକାଶ କରିବାକୁ ସ୍ଥିର କଲୁ ଯାହାର ଶୀର୍ଷକ ଥିଲା ମାଇଣ୍ଡ ଅଫ୍ ମହାତ୍ମା | ୧୯୯୪ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୨ ତାରିଖରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଜନ୍ମର ୧୨୫ ବର୍ଷ ପୂର୍ତ୍ତି ଅବସରରେ ତତ୍କାଳୀନ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ନୂଆଦିଲ୍ଲୀଠାରେ ଆୟୋଜିତ ଏକ ସମାରୋହରେ ଏହି ପୁସ୍ତକର ପ୍ରକାଶନ ଓ ଉନ୍ମୋଚନ କରାଯିବାର ଥିଲା ।
ଯେହେତୁ ଓଡ଼ିଆ ଟାଇପସେଟରମାନେ ସେତେବେଳେ ଏଭଳି ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ସ୍ଵଳ୍ପ ସମୟ ସୀମା ମଧ୍ୟରେ କାମ କରିବାରେ ଅଭ୍ୟସ୍ତ ନଥିଲେ, ତେଣୁ ଆମେ ଆମର ପୂର୍ବାଞ୍ଚଳ ଆଞ୍ଚଳିକ ପରିଚାଳକଙ୍କ ପରାମର୍ଶକ୍ରମେ ପ୍ରଥମେ କୋଲକାତା (ସେ ସମୟରେ କାଲକାଟା)ରେ ପୁସ୍ତକ ଟାଇପ୍ ସେଟ୍ କରିବାକୁ ସ୍ଥିର କଲୁ । ମୁଁ ଏବଂ ମୋର ସହକର୍ମୀ ସୁମିତ ଭଟ୍ଟାଚାର୍ଯ୍ୟ କଲିକତାରେ ପହଞ୍ଚିଲୁ । ନିଜାମ ପ୍ୟାଲେସରେ ମୋର ରହଣି ବ୍ୟବସ୍ଥା ହୋଇଥିଲା ।
କଲିକତାରୁ ପ୍ରକାଶିତ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ପତ୍ରିକା ପ୍ରତିବେଶୀରେ ମୋର ଅନେକ ଲେଖା ଛପିଥିଲା। ସେତେବେଳେ ଡକ୍ଟର ବିଜୟ ପ୍ରସାଦ ମହାପାତ୍ର ଏହାର ସମ୍ପାଦକ ଥିଲେ। ସେହି କ୍ୟାମ୍ପସରେ ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ଭାଷା ବିଭାଗ ଥିଲା।
ଦିନେ ସକାଳେ ମୁଁ ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟକୁ ଯାଇ ତାଙ୍କୁ ଭେଟିଲି । ସେ ପୁରୀର ମାର୍କଣ୍ଡେଶ୍ୱର ସାହିରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିବା ନେଇ ମୋ ପାଖରେ ସୂଚନା ଥିଲା। ସେ ଥିଲେ ମୋ କକେଇଙ୍କ ସହପାଠୀ । ତାଙ୍କ ପିତା ଜଣେ ଡାକ୍ତର ଥିଲେ ଏବଂ ସେ ମୋ ଜେଜେବାପାଙ୍କର ଜଣେ ଶିଷ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଥିଲେ ।
ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ସମ୍ଭାଷଣ ପରେ ଆମେ ଅନେକ ବିଷୟରେ କଥାହେଲୁ । ସେ ଜଣେ କଥନପ୍ରିୟ ବ୍ୟକ୍ତି ଥିଲେ। ସେ ଦିନ ପାଇଁ ମୁଁ ମୋର ସମସ୍ତ କାମ ବାତିଲ କରିଥିଲି। ସେତେବେଳେ ସେ ଥିଲେ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଭାଷା ବିଭାଗର ମୁଖ୍ୟ । କ୍ୟାମ୍ପସରେ ଥିବା ସିପିଡବ୍ଲୁଡି ହଷ୍ଟେଲରେ ମୋ ପତ୍ନୀ ଏବଂ ପିଲାମାନେ ଥିଲେ । ବିଜୟବାବୁ ପ୍ରତିବେଶୀ ପାଇଁ କିଛି ପୁସ୍ତକର ସମୀକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ ମୋତେ ଅନୁରୋଧ କରିବା ସହିତ ମୋ ପତ୍ନୀଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ସେହି ପତ୍ରିକା ନିମନ୍ତେ ଲେଖା ଦେବା ପାଇଁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ ।
ଆମେ ପରଦିନ ଫେରିଆସିଲୁ, କିନ୍ତୁ ବିଜୟବାବୁଙ୍କ ସହ ମୋର କଥାବାର୍ତ୍ତା ଏତିକିରେ ଶେଷ ହୋଇନଥିଲା । ମୁଁ ତାଙ୍କୁ ଭେଟିବାର ଖବର ତାଙ୍କ ପିଲାଦିନର ବନ୍ଧୁ ମୋ କକେଇ ଶରତଚନ୍ଦ୍ର ମହାପାତ୍ରଙ୍କୁ ଦେଇଥିଲି।
୧୯୯୬ ରେ ଡକ୍ଟର ସୁମତିନ୍ଦ୍ର ନାଡ଼ିଗ NBTର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ ଯୋଗଦେଲେ । ଡକ୍ଟର ବିଜୟ ପ୍ରସାଦ ମହାପାତ୍ର ଓ ସେ ଥିଲେ CIILରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ସମୟର ବନ୍ଧୁ । ଏହି ସମୟରେ ଆମ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଉପଦେଷ୍ଟା କମିଟିର ପୁନର୍ଗଠନ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ମୋ ସୁପାରିସକ୍ରମେ ଡକ୍ଟର ବିଜୟ ପ୍ରସାଦ ମହାପାତ୍ରଙ୍କୁ ଏହାର ସଦସ୍ୟ କରାଯାଇଥିଲା।
ଏହି କମିଟିର ବୈଠକ ଭୁବନେଶ୍ଵରରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା। ସେତେବେଳେ କଲିକତାରୁ ଭୁବନେଶ୍ୱରକୁ କୌଣସି ବିମାନ ନଥିଲା । ବିଜୟ ବାବୁ ଟ୍ରେନରେ ଟିକେଟ ପାଇଲେନି | ତେବେ ସେ କୌଣସି ପ୍ରକାରେ ଆସି ବୈଠକରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ।
ବୈଠକ ଶେଷ ହେବା ପରେ ଆମେ ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଭୋଜନ କରିଥିଲୁ। ଡକ୍ଟର ମହାପାତ୍ର ଫେରିଯିବା ପାଇଁ ବ୍ୟସ୍ତ ହେଉଥିଲେ। ମୁଁ ତାଙ୍କୁ କାର୍ ଯୋଗେ ପଠାଇବାକୁ ଚାହିଁଲି, କିନ୍ତୁ ସେ ମନା କରିଦେଲେ।
“ଜଣେ ମୋ ପାଇଁ ଅପେକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି’, ସେ କହିଲେ। ପରେ ଆମ ଆକାଉଣ୍ଟାଣ୍ଟ ମୋତେ କହିଥିଲେ ଯେ ଜଣେ ମହିଳା ତାଙ୍କୁ ଆମ ବୈଠକସ୍ଥଳୀ ଗେଟ୍ ନିକଟରୁ ଏକ ରିକ୍ସାରେ ନେଇଯାଇଥିଲେ।
ସେ ରହସ୍ୟମୟୀ ମହିଳା କିଏ, ମୁଁ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜାଣିପାରିନାହିଁ । ତାଙ୍କର ଏକ କାହାଣୀରେ ଥିଲା ଏକ ନାରୀ ଚରିତ୍ର – ‘କେୟା ଚାଟାର୍ଜୀ’ | ସତରେ କ’ଣ ସେ ଆସିଥିଲେ, ତାଙ୍କୁ ମାନସିକ ଆଶ୍ରୟସ୍ଥଳକୁ ନେଇଯିବା ପାଇଁ ?
